Wytema

Hendrik Wytema

Op verzoek van de stichting Stolpersteine Midden-Drenthe en van Carla Jitta uit Amsterdam, die het concentratiekamp overleefde, is deze rotonde vernoemd naar Wytema.

Hendrik Jacob Wytema is een voormalig burgemeester van de gemeente Beilen. Hij wordt in 1936 burgemeester in Beilen. Hij volgde burgemeester T. Froentjes op die op 16 juli 1936 bij een auto-ongeluk bij Graswijk (Assen) om het leven was gekomen.
In de oorlog weigert hij Joden op te pakken en mee te werken aan de deportaties. Hij werd daarbij onder meer geholpen door de Beiler politieman Nico Viëtor naar wie in Beilen een plein is vernoemd. Van alle gemeenten in Nederland was burgemeester Wytema de eerste die zijn politiemannen geen opdracht gaf de joodse burgers op te pakken. Daarentegen verzocht hij Viëtor heimelijk alle joodse gezinnen te waarschuwen voor het dreigende gevaar. Hij werd daarom uit zijn functie ontheven en uit Drenthe verbannen. Wytema was niet alleen actief binnen zijn ambtelijke functie maar daarbuiten ook volop in het verzet.

Het gevolg van de weigering van Wytema was dat hij door de Duitse bezetter gevangen werd genomen en van 3 oktober 1942 tot december 1942 vastzat in het Huis van Bewaring in Assen. Hij werd justitieel vervolgd, werd als burgemeester ontslagen en buiten de provinciegrenzen verbannen. Wytema werd een ‘Deutschchfeindliche’ (in feite: ‘Nazifeindliche’) houding verweten. Na zijn vrijlating uit het Huis van Bewaring in Assen, betrok Wytema met zijn vrouw en zijn twee kinderen en een ‘au pair’ een boerderij in de bossen van Dalfsen

Op Bevrijdingsdag komt hij op zijn fiets weer terug in Beilen en pakt het burgemeesterschap weer op. Hij was in Beilen burgemeester tot 1948.

Carla Josephus Jitta uit Amsterdam wil dat er een straat vernoemd wordt naar voormalig burgemeester Hendrik Jacob Wytema van de gemeente Beilen en diende daarom een verzoek tot vernoeming van een straat naar Wytema in bij de gemeente Midden-Drenthe.
Carla Josephus Jitta werd geboren in 1931 in Amsterdam en groeide op in Naarden – Bussum en heeft een joodse achtergrond. 
Jitta kende burgemeester Wytema. Ze was tussen de 10 en 12 jaar oud toen hij met zijn gezin in Dalfsen woonde.
In juni 1944 gaat het mis voor Carla Josephus Jitta en haar broer. Ze worden opgepakt en naar kamp Westerbork vervoerd. "Twee maanden hebben we in Westerbork gezeten en daarna zijn we naar Theresienstadt vervoerd. Daar hebben we zes maanden gezeten. Toen is er een uitwisseling geweest waarbij 1.200 mensen zijn geruild tegen vrachtwagens. Daar zijn wij bij terechtgekomen, samen met onze grootmoeder. Dat is geluk geweest, ik heb heel veel geluk gehad", vertelt ze. Haar ouders hadden volgens Jitta niet zoveel geluk. "Zij zouden in 1943 onderduiken en hadden een figuur die betrouwbaar leek, maar hij heeft ze overgeleverd aan de Sichterheitsdienst. Ze zijn uiteindelijk naar Sobibor vervoerd. Daar waren alleen maar gaskamers."

Na de oorlog gaat Jitta terug naar Naarden, waar ze het verhaal van burgemeester Hendrik Jacob Wytema hoort van zijn zoon.
Later gaf ze veel gastlezingen bij herinneringscentrum Westerbork en het viel haar op, dat toen ze in de taxi van station Beilen naar herinneringscentrum Westerbork zat, niemand wist dat hij burgemeester in Beilen was geweest. En dat er ook geen straat naar hem vernoemd was. Toen heeft ik het college een brief gestuurd.

Op dat moment dient ook de Stichting Stolpersteine samen met de Historische Vereniging een aanvraag in voor een straatnaam. Een straatnamencommissie buigt zich vervolgens over het verzoek.

Er werd dus een straatnaam aangevraagd voor de voormalig burgemeester, maar omdat de straten op zijn, krijgt hij een rotonde. En dat is volgens zíjn dochter Carinne Wytema veel beter: 'Ja het typeert mijn vader', die dus een enorme doorzetter was, en ook doorzette met zijn rijkunst en auto's. Hij hield van bergpassen rijden en dat soort dingen. Dan draai je alsmaar om."

Naast de vernoeming staat er naast de weg ook een grote steen met gedenkplaat. Daarop staat uitgelegd wie Wytema was en wat hij voor Beilen heeft betekend.

De onthulling van het naambord en de gedenkplaquette vond plaats op 29 juni 2018 om 14.00 uur bij de rotonde. Burgemeester Mieke Damsma onthulde samen met nabestaanden van Wytema het naambord.